فصل ۱ : سوره های ۱ تا ۶

الفاتحه الکتاب ، بقره ، آل عمران ، نساء ، مائده ، أنعام

۱- الفاتحه الکتاب

اولین سوره قرآن است . نامهاى دیگری مانند حمد ، شفاء ، امّ الکتاب ، فاتحة القرآن ، شافیه ، وافیه ، کافیه ، کَنز و سبع مثانى داراست . داراى هفت آیه است و در مکّه نازل شده است . شامل حمد و ثناى خداست و از نیازهاى انسان سخن مى گوید . “رسول خدا به جابر ین عبداللّه فرمودند : اى جابر آیا نمى خواهى که به تو بهترین سوره اى که خداوند در کتابش نازل کرده است را بیاموزم ؟ جابر گفت : آرى یا رسول اللّه پدر و مادرم فداى تو باد بیاموز مرا . پس رسول خدا سوره حمد را به او آموخت سپس فرمود : اى جابر آیا نمى خواهى از آن به تو خبرى بدهم؟ گفت : آرى ، خبرى بده مادر و پدرم فداى تو باد . فرمود : سوره حمد شفایى است براى هر بیمارى جز مرگ”

۲- سوره بقره

دومین سوره قرآن مى باشد ، نام دیگراین سوره “فسطاط القرآن” است . این سوره در مدینه نازل شده و ۲۸۶ آیه دارد و طولانى ترین سوره قرآن مى باشد .موضوعاتى که در این سوره مطرح شده بسیار متنوع است . برخى موضوعات سوره عبارتند از : توحید و معاد همراه با داستان حضرت ابراهیم و زنده شدن مرغ ها ، اعجاز قرآن ، مباحث مفصل درباره یهود و منافقان ، تاریخ پیامبران بزرگ به ویژه حضرت ابراهیم و موسى و مباحثى در مورد انسان و نیز احکام مختلف اسلامى از جمله نماز ، روزه ، جهاد در راه خدا ، حج و تغییر قبله ، ازدواج ، احکام تجارت و دین ، ربا و قصاص و تحریم قسمتى از گوشتهاى حرام و قمار و شراب و بخشى از احکام وصیّت . نام این سوره از آیه ۶۷ آن گرفته شده است. در فضیلت این سوره روایات پر اهمیتى در منابع اسلامى نقل شده است از جمله مرحوم طبرسى در مجمع البیان از پیامبر اکرم (ص) چنین نقل مى کند که پرسیدند :کدامیک از سوره هاى قرآن از همه برتر است ؟ فرمود : سوره بقره ، عرض کردند کدام آیه از آیات سوره بقره افضل است ؟ فرمود : آیة الکرسى . افضلیت این سوره ظاهراً به خاطر جامعیت آنست ، و افضل بودن آیة الکرسى به خاطر محتواى توحیدى خاص آن مى باشد .

۳- سوره آل عمران

نام سوّمین سوره قرآن مجید است . عمران نام پدر حضرت مریم ، مادر عیسى است و نام این سوره از آیه ۳۳ آن گرفته شده است . بخشی از موضوعات مطرح شده در این سوره عبارتند از : ایمان و اسلام ، استقامت در راه گسترش اسلام ، مبارزه منطقى با یهود و نصارى و مشرکان ، نفى عقاید باطل و مباحث و درسهاى تربیتى . این سوره در مدینه نازل شده و ۲۰۰ آیه دارد. در حدیثى از پیامبر اکرم (ص) مى خوانیم : هر کس سوره آل عمران را بخواند به تعداد آیات آن ، امانى بر پل دوزخ به او مى دهند .

۴- سوره نساء

به معنى زنان است و نام چهارمین سوره قرآن مجید مى باشد . نام این سوره از آیه اول آن گرفته شده و در این سوره بعضی از حقوق مربوط به زنان مطرح گردیده است . بعضى از موضوعات دیگر این سوره عبارتند از دعوت به ایمان و عدالت ، کنترل و نگهدارى و بهسازى محیط خانواده ، حقوق و وظایف افراد جامعه در برابر یکدیگر ، لزوم اطاعت از رهبرى ، قوانین مربوط به ازدواج ، قوانین کلى حفظ اموال عمومى ، قانون ارث و بیان سرگذشت پیشینیان و بیان اهمیت هجرت در راه خدا . این سوره در مدینه نازل شده و ۱۷۶ آیه دارد . امیرالمؤمنین (ع) می فرمایند : هر کس در هر جمعه سوره نساء را قرائت کند از فشار قبر در امان باشد .

۵- سوره مائده

مائده به معنى سفره غذا مى باشد . مائده نام پنجمین سوره قرآن مى باشد که از آیه ۱۱۲ این سوره گرفته شده است . قسمتى از این سوره درباره تقاضاى حواریون و یاران حضرت عیسى است که از او خواستند سفره اى آراسته از غذا براى آنان از طرف خداوند نازل شود . بعضى از موضوعات مطرح شده در این سوره عبارتند از : بیان معارف اسلامى ، موضوع رهبرى بعد از رسول خدا ، نفى اعتقاد مسیحیت به تثلیث ، موضوع وفاى به عهد و عدالت اجتماعى ، شهادت به عدل ، داستان هابیل و قابیل و تحریم قتل نفس و معرفى غذاهاى حلال و حرام و بیان قسمتى از احکام مربوط به وضو و تیمم . این سوره ۱۲۰ آیه دارد و در مدینه نازل شده است . از حضرت باقر (ع) نقل شده : هر کس سوره مائده را در هر پنجشنبه بخواند ، ایمانش به ظلم آلوده نگردد و هرگز بر خدا شریک نگیرد .

۶- سوره أنعام

به معنى چهار پایان مى باشد و نام ششمین سوره قرآن است . نام این سوره از آیه ۱۳۶ آن گرفته شده است و در این سوره به چهارپایان و احکام مربوط به آنها از نظر حلال و حرام بودن گوشت اشاره گردیده است . بعضى موضوعات دیگرى که در این سوره بیان شده عبارتند از : مبارزه با شرک و بت پرستى ، دعوت به اصول سه گانه توحید و نبوت و معاد و بیان کردار و اعمال و بدعتهاى مشرکان و مبارزه با آن . این سوره در مکّه نازل شده و ۱۶۵ آیه دارد . از ابى بصیر نقل شده که گفت : شنیدم از اباعبدالله که مى فرمود : سوره انعام یکدفعه نازل گشت و هفتاد هزار ملک آنرا همراهى مى کرد هنگامیکه بر رسول خدا نازل گشت پس آن را بزرگ داشتند و ارج نهادند چراکه اسم خداوند تبارک و تعالى در هفتاد موضع آن آمده است و اگر مردم مى دانستند که خواندن آن چه فضلى دارد آنرا ترک نمى کردند.